Ermənistanda Atom Enerjisi Stansiyası (AES)

Ermənistanın yeganə atom enerjisi stansiyası, Metsamor AES adlanır və Ermənistanın paytaxtı Yerevanın qərb hissəsində yerləşir. Metsamor, 1976-cı ildə fəaliyyətə başlamışdır və uzun illər ərzində ölkənin enerji təchizatında mühüm rol oynayıb. Bu stansiya, əvvəlcə Sovet dövründə inşa edilmiş və 1988-ci ildə "Spitak zəlzələsi"ndən sonra qısa müddətə bağlanmışdır, lakin 1995-ci ildə yenidən işə salınmışdır.

Metsamor AES-nin ümumilikdə iki reaktor var. Bu reaktorların hər biri, təxminən 1.000 megavat gücündədir. Reaktorlar, köhnə Sovet texnologiyası ilə işləyir və bir çox beynəlxalq təşkilatlar, xüsusilə Avropa İttifaqı və Amerika Birləşmiş Ştatları, bu stansiyanın təhlükəsizliyinə dair narahatlıqlarını dəfələrlə ifadə ediblər.

Metsamor AES-in Təsirləri (Partlama Hallarında)

Əgər Metsamor AES partlasa, bunun qlobal və regional təsirləri çox ciddi ola bilər.

1. Təbii Fəlakət və İnsan Təsiri

• Radiasiya Zəhərlənməsi: Partlayış, böyük miqdarda radiasiyanın ətrafa yayılmasına səbəb ola bilər. Bu, ilk növbədə Ermənistan ərazisini, xüsusilə Yerevan və ətraf bölgələri təsir edər. Radiasiya, sağlamlıq üçün təhlükəli olub, xərçəng, genetik dəyişikliklər, və ölümə səbəb ola bilər.
• Geniş ərazinin Təsirlənməsi: Hava şəraitinə və küləyə bağlı olaraq, radiasiya qonşu ölkələrə, xüsusən Türkiyə, Gürcüstan, və İran kimi Ermənistanla sərhəddi olan dövlətlərə yayılacaqdır.

2. Qonşu Dövlətlərdə və Qlobal Təsirlər

• Türkiyə: Metsamor AES, Türkiyə ilə sərhəddə yerləşir. Əgər partlama baş verərsə, xüsusilə yaxın ərazilər ciddi şəkildə radiasiya zəhərlənməsinə məruz qalacaq. Bu, həm insanlar üçün ölümcül ola bilər, həm də əkin sahələrini zəhərləyərək kənd təsərrüfatına böyük ziyan vuracaqdır. Türkiyə, bu təhlükəyə qarşı ciddi narahatlıq ifadə edib və Metsamorun bağlanmasını istəyib.
• Gürcüstan: Ermənistanın şimal qonşusu olan Gürcüstan da radiasiyadan təsirlənəcək. Gürcüstanın paytaxtı Tbilisi və digər şəhərlər, radiasiyadan qorunmaq üçün sürətli evakuasiyaya ehtiyac duya bilər. Bu, təkcə insan sağlamlığına deyil, eyni zamanda iqtisadiyyata da böyük ziyan vura bilər.
• İran: İranın cənub sərhədinə yaxın olan Metsamor, ciddi şəkildə İranı da təsir edəcək. Hətta İranda, Ermənistana yaxın ərazilərdə Tehranın yaxınlıqdakı şəhərləri də bu təhlükədən təsirlənə bilər.
• Rusiyanın və Qərbin Reaksiyası: Əgər partlama baş verərsə, Rusiyanın bu məsələyə müdaxiləsi gözlənilən ola bilər, çünki o, Ermənistanın ən yaxın müttəfiqidir. Bununla yanaşı, BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar da qlobal müstəvidə məsələyə müdaxilə edərək yardım göstərməyə çalışacaqdır. Avropa İttifaqı və Birləşmiş Ştatlar bu cür hadisələrə qarşı ciddi reaksiyalar verərək humanitar yardım və təmir işləri təşkil edəcəkdir.

3. İqtisadi və Sosial Təsirlər

• İqtisadi Böhran: Bu cür bir fəlakət, Ermənistanın iqtisadiyyatını məhv edə bilər. Həmçinin, qonşu ölkələrdə də iqtisadi durğunluq yaranacaq, çünki ticarət yolları və istehsal sektoru radiasiya səbəbindən fəaliyyətini dayandıra bilər.
• Sosial Çatışmalar və Qaçqın Axını: Partlama nəticəsində çox sayda insanın həyatını itirəcəyi və bir çoxunun evlərini tərk edəcəyi ehtimal olunur. Bu, həm Ermənistanda, həm də qonşu ölkələrdə qaçqın böhranına səbəb ola bilər.
• Təhlükəsizlik və Sosial Nizam: Təbii fəlakətlər və iqtisadi çətinliklər, sosial gərginliklərə və siyasi böhrana səbəb ola bilər. Bəzi ölkələrdə bu, hökumətin qeyri-səmimi yanaşmalarına və ya fövqəladə vəziyyət elan etməsinə səbəb ola bilər.

4. Beynəlxalq Müdaxilə və Yardım

• Beynəlxalq Yardım və Yardım Təşkilatları: Beynəlxalq təşkilatlar, məsələn, Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA), dərhal hadisə yerinə kömək göndərəcəkdir. Humanitar yardım və təcili tibbi xidmətlər də həyata keçiriləcəkdir.
• Diplomatik Reaksiyalar: Bu cür bir partlama, regional və qlobal siyasi gərginliyə səbəb ola bilər. Ermənistan, partlayışın təsirlərindən sonra beynəlxalq müstəvidə ciddi siyasi təzyiqlərlə üzləşə bilər.