Adəm İbrahimov

Ağdaban Faciəsinin Tarixi

1992-ci ilin aprel ayında, Dağlıq Qarabağda erməni qüvvələri tərəfindən Azərbaycan əhalisinə qarşı genişmiqyaslı hücumlar həyata keçirilməyə başlanmışdı. Həmin dövrdə, xüsusilə Ağdaban kəndi erməni silahlı qüvvələrinin hədəfi oldu. Ağdaban, Qarabağda yerləşən və əksəriyyətlə azərbaycanlıların yaşadığı bir kənd idi. Bu kəndin işğalı, sadəcə torpaq uğrunda deyil, həm də çoxsaylı mülki insanların həyatına son qoymuş, Azərbaycan xalqının qəlbini yaralamışdır. 8 aprel 1992-ci il tarixində Ağdaban kəndinin azərbaycanlı sakinləri erməni hərbçiləri tərəfindən qəddarcasına qətlə yetirildi. Kənddəki insanların çoxu həyatdan məhrum oldu, evlər yandırıldı, kənd tamamilə dağıdıldı. Faciənin miqyası o qədər böyük idi ki, bunun yalnız hərbi əməliyyatlarla bağlı deyil, həm də insanların etnik mənsubiyyətinə görə həyata keçirilmiş bir soyqırım olduğunu söyləmək mümkündür.

Qurbanların Sayı və Çətinliklər

Ağdaban faciəsində dəqiq qurban sayı mübahisəlidir, çünki dövrün şəraiti və münaqişənin gərginliyi səbəbindən dəqiq rəqəmlər müəyyən edilə bilmədi. Ancaq təxminən 50-dən çox mülki vəhşicəsinə qətlə yetirildi və yüzlərlə insan qaçqın vəziyyətinə düşdü. Bir çox ailələr öz evlərini tərk edərək qaçmağa məcbur oldular. Bu faciənin özü, sadəcə bir kəndin yox olması deyil, həm də Azərbaycanın mülki vətəndaşlarının erməni silahlı qüvvələrinin vəhşiliklərinə məruz qalması demək idi. Ağdaban faciəsi həm də Azərbaycanın siyasi və sosial həyatı üçün ciddi nəticələrə səbəb oldu. Xüsusilə, bu hadisə, ölkə daxilində olan sosial qütbləşməni daha da dərinləşdirdi və Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycan üçün nə qədər acılı nəticələr doğuracağını bir daha göstərdi.

Yaddaşlarda Qalan İzlər

Ağdaban faciəsi təkcə bir münaqişənin deyil, eyni zamanda bir millətin varlıq mübarizəsinin simvoluna çevrildi. Bu faciə, Dağlıq Qarabağda mülki əhalinin necə acı çəkməsi və öz torpaqlarında necə qətliam edildiyini, etnik təmizləmə siyasətinin nə qədər amansız olduğunu bir daha ortaya qoydu. Günümüzdə, Ağdaban faciəsi Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin izlər buraxmış, bu faciənin qurbanları heç vaxt unudulmayıb. Azərbaycanın müstəqil olması və bu torpaqları geri almaq uğrunda mübarizəsi, həmin dövrdə baş verən hadisələrdən qaynaqlanır. Bu faciə, həm də Azərbaycan xalqının Qarabağa, öz torpaqlarına olan sevgisinin və bağlılığının ifadəsi olaraq qalacaqdır.

Faciənin Beynəlxalq Əhəmiyyəti

Ağdaban faciəsi təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də beynəlxalq aləm üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu faciə, erməni silahlı qüvvələrinin azərbaycanlı mülki vətəndaşlarına qarşı həyata keçirdiyi etnik təmizləmə və soyqırımın bir hissəsi olaraq tarixə düşdü. Lakin təəssüf ki, bu hadisələr dünya ictimaiyyətinin yetərincə diqqətini çəkmədi və beynəlxalq təşkilatlar həmin dövrün əsl miqyasını ortaya qoymaqda çox zaman səriştəsiz qalırdılar.

Ağdabanın Unudulmayan Xatirəsi

33 il əvvəl yaşanan bu faciə, həm də Azərbaycanın gələcəyinə olan ümidin bir simvolu olaraq qalır. Ağdaban faciəsini anmaq, yalnız keçmişin acılarını xatırlamaq deyil, həm də gələcək nəsillərə tarixi doğru şəkildə öyrətmək, azərbaycanlıların haqqını dünyaya çatdırmaqdır. Bu faciə, gələcəkdə həm torpaqların azad edilməsi, həm də Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə haqqını almağa çalışacağı mübarizəsinin təkanverici qüvvəsi olmağı davam etdirir.

Ağdaban faciəsi və onun qurbanları heç vaxt unudulmayacaq. Bu acı hadisə, Azərbaycan xalqının mübarizəsini, iztirablarını və qələbəyə olan inamını simvollaşdırmağa davam edəcək.